ابیات منسوب به امیرالمؤمنین برای خلاصی از سختی و گرفتاری

صاحب کتاب التحفة الرضوية چنین می‌نویسد: از امیرالمومنین، عليه السلام، منقول است تکرار کردن این ابیات برای خلاصی از شدت (سختی):

علامه نراقی (رحمه الله، در کتاب خزائن) می‌گوید که هر کس این چهار بیت را تکرار کند برایش فرجی (گشایشی) از سختی که در آن است حاصل می‌شود. و این از مجربات است.

محقق فیض کاشانی (طاب ثراه، در کتاب خلاصة الأذكار) می‌گوید: و این نزد من از مجربات است. و حکایت شده از یکی از پادشاهان که دُرّ گرانبهایی را نزد یکی از وزرای خود به امانت گذاشت. یکی از بچه‌های وزیر آن دُرّ را شکست. پس وزیر بسیار ناراحت شد و شروع کرد به تکرار این ابیات. اتفاقا‌‌ًً، پادشاه بیمار شد و پزشکان دوایی تجویز کردند که یکی از اجزایش آن دُرّ بود. پادشاه کسی را نزد وزیر فرستاد که آن دُرّ را خوب خورد کن و سریع بیاور.

تتمه ابیات

مرحوم فیض چنین می‌افزاید: و در بعضی روایات، به این چهار بیت، دو بیت دیگر هم اضافه شده است به این ترتیب:

و این ابیات را شیخ محمد باقر بیرجندی (رحمه الله، در فاكهة الذاكرين) ذکر کرده و آنها را به امیرالمؤمنین علیه السلام نسبت داده است. و بر آنها دو بیت دیگر افزوده است:

و گفته است که برای برطرف شدن مکروه و قضای حوائج، آن را بسیار آزموده‌ام. و [شیخ محمد باقر می‌گوید] در صحیفه علویه است که آن حضرت علیه السلام این اشعار را در هر شدت (سختی) می‌خواند.

مولف (صاحب التحفة الرضوية) می‌گوید که در صحیفه علویه سه بیت اضافه بر شش بیت که اول ذکر شد موجود است. و این دو بیت (مذکور از شیخ باقر) در صحیفه نیست. و ظاهر این است که این دو به آن ابیات اضافه شده است، چنان که پوشیده نیست.

پی‌نوشت

شرح برخی لغات:

• ناب الرَّجُلَ أصاب نابَه نابتْهُ الضّربةُ. نابَه أمرٌ أصابه، نزل به نابه مكروهٌ. النَّابُ هي السِّنُّ التي خلف الرَّباعِيَةِ. عضّه الدَّهْرُ بنابه/ عضّته أنيابُ الدَّهْرُ: أصابه بِشَرِّه.
• شجِي الآكلُ: اعترض ونشِب في حلقه عظمٌ أو طعامٌ أو نحوُهما فغصَّ. شَجِيَ بالهَمِّ: لم يجدْ منه مَخْرَجاً. شَجِيَ :اهتمَّ وحزِنَ. شجيّ: حزين مهموم, الذي تملّكه الهمُّ والغمُّ. صوت شجيّ: رقيق الوقع في الأذن، ناعم حزين مؤثِّر، مطرب و محرّك للعواطف.