ابن ابی جواد نعمانی و مناجات در نماز

محدث نوری در کتاب جنة المأوى، در حکایت ۳۴، می‌نویسد که میرزا عبدالله اصفهانی مشهور به افندی در جلد پنجم از کتاب ریاض العلماء، در شرح حال شیخ ابن ابی جواد نعمانی، می‌گوید که او از کسانی است که قائم علیه السلام را در زمان غیبت کبری دیده و از آن حضرت روایت کرده است. [سپس ظاهرا محدث نوری می‌گوید و شاید هم صاحب ریاض:] و در بعضی مواضع از خط شیخ زین العابدین علی بن الحسن بن محمد الخازن الحائری، شاگرد شهید، دیدم که ابن ابی جواد نعمانی مولایمان مهدی علیه السلام را دید و به آن حضرت گفت

ای مولای من، شما مقامی در نعمانیه و مقامی در حله دارید. چه وقت در [هر یک] از آن دو هستید؟ [ فأين تكون فيهما؟]

آن حضرت فرمود

شب سه‌شنبه و روز سه‌شنبه در نعمانیه هستم، و روز جمعه و شب جمعه در حله. ولی اهل حله، ادب را در مقام من رعایت نمی‌کنند. و هیچ مردی نیست که باادب داخل مقام من شود، و بر من و ائمه سلام کند؛ و صلوات فرستد بر من و ایشان دوازده مرتبه؛ سپس دو رکعت نماز کند با دو سوره، و در آن دو، به مناجات، با خدا نجوا کند [و ناجى الله بهما المناجاة]، مگر آن که خدای تعالی آنچه می‌خواهد به او عطا می‌کند، که یکی از آنها مغفرت است.

گفتم ای مولای من، آن [مناجات] را به من تعلیم فرما.

دعا

فرمود بگو

• اللهم قد أخذ التأديب مني، خدایا تادیب مرا گرفته است
• حتى مسني الضر، تا آنجا که ضرر به من رسیده
• و أنت أرحم الراحمين، و [این در حالی است که] تو ارحم الراحمینی
• و إن كان ما اقترفته من الذنوب، اگرچه که آنچه من از گناهان انجام دادها‌م
• أستحق به أضعاف أضعاف ما أدبتني به، به واسطه آن مستحق چندین و چند برابر ان چه هستم که مرا به آن ادب کردی
• و أنت حليم ذو أناة، و [حال آنکه] تو حلیم [و] صاحب مهلت [مهلت دهنده] هستی
• تعفو عن كثير، از زیاد می‌گذری
• حتى يسبق عفوك و رحمتك عذابك. تا آنجا که عفو و رحمت تو از عذابت پیشی می‌گیرد.

و سه بار برایم تکرار کرد تا آن را فهمیدم.

نعمانیه

می‌گویم (یعنی محدث نوری) و نعمانیه شهری است بین واسط و بغداد. و ظاهر این است که شیخ اباعبدالله محمد بن محمد بن ابراهیم بن جعفر کاتب، مشهور به نعمانی، معروف به ابن ابی زینب، شاگرد کلینی، از این شهر است. و اوست صاحب کتاب غیبت و تفسیر. او و شیخ صفوانی که معاصر اوست، هر یک نسخه‌ای از کافی را ضبط کرده‌اند. لذا می‌بینی که بسیار در کافی پیش می‌آید [عبارات] و در نسخه نعمانی چنین است و در نسخه صفوانی چنان.

برگرفته از کتاب جنة المأوى، موجود در ضمن چاپهای کنونی بحار ج ۵۳ ص ۲۷۰.

تكمله

• دعا، متضمن مناجاتی است که از حضرت ایوب در قرآن آماده است: وَ أَيُّوبَ إِذْ نَادَىٰ رَبَّهُ أَنِّي مَسَّنِيَ الضُّرُّ وَ أَنتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِينَ ﴿٨٣﴾
• در عبارت فأين تكون فيهما؟ ظاهرا منظور از أين در اینجا به معنای چه وقت است. شاید هم تصحیف أيان باشد.
• این داستان در مکیال المکارم، ج ۲ ص ۳۰۲، نیز از جنة المأوى نقل شده است با اندک اختلافی از جمله کلمه أضعاف در دعا، یک بار آمده است.